Hem iş hayatımızda hem de günlük hayatımızda, her an farklı bir krizle karşılaşma riski taşıyoruz. En beklemediğiniz anda yaşanacak herhangi bir kriz sadece bir kişinin hayatını değil tüm dünyayı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabiliyor.
İnsanlar kriz anında değişime karşı direnç gösterebilmekte, bilinmezlik dolayısıyla korku hissine kapılabilmektedir. Dolayısıyla bir krizin nasıl algılandığı, o anda sahip olunan düşünceler, krizin nasıl yönetildiği konusunda çok etkili olmaktadır. Bireyin kriz anında doğru iletişimi kurabilmesi, yaşanacak olumsuz sonuçları öngörmesi ya da fırsatları değerlendirebilmesi kişinin farkındalık seviyesi ile yakından ilişkilidir.
Günümüzün de en çok ilgi gören konularından biri olan ‘’Mindfulness’’, bilinçli farkındalık anlamına gelmektedir ve dikkatli bir algılamayı esas aldığı için kriz anlarında da bireylere çok yardımcı olmaktadır. Her hangi bir din ya da kültüre ait olmayan bu yöntemin ilk çalışmaları 1979 yılında Prof. Dr. John Kabat Zinn tarafından yapılmıştır.
Mindfulness Nedir?
Eski Budist pratiklerinden de birisi olan mindfulness kişinin ‘‘şimdiki anda’’ deneyimlediklerini yargısız bir şekilde fark etmesi ve dikkatini hem içinde hem de dışında olan olaylara vermesidir. Diğer bir ifadeyle, kişinin beklenti içerisinde olmadan duygu ve düşüncelerine objektif bir gözlemci gibi yaklaşmasıdır. Bilinenin aksine zihin boşaltma pratiği değil; duygulara kapılmadan onları fark etmek ve düşüncelerin akışına izin vermektir. Kişinin bu eylemi yaparken kendisine karşı nazik ve tarafsız olması, sevgi ve şefkat uygulamasıdır.
Mindfulness’ın Faydaları
Yapılan araştırmalar, düzenli mindfulness pratikleri ile kişilerin depresyon, kaygı, kronik yorgunluk ve stres gibi olaylar karşısında daha sağlıklı kaldığını gösteriyor. Aynı zamanda ikili ilişkilerde ve dengeli bir yaşam kurmada olumlu etkileri görülmüştür. Olaylar karşısında daha yapıcı kararlar vermeye ve esnek olmaya yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Zihni sakinleştirir, odaklanmayı artırır, hafızayı güçlendirir ve fiziksel sağlımızı iyileştirir. Aynı zamanda empati gücünü artırır ve dikkati doğru yönlendirmeyi sağlar. Bireyin özgüven ve öz farkındalık sahibi olmasını sağlar. Kendini olumlu yönde şekillendiren birey mutluluk ve iç huzur sahibi olur.
Stresli yaşam koşulları insanın bedenini ve ruhunu dinlemesini engelliyor. Ancak psikolojik ve fiziksel iyi oluş ruh, beden ve zihin bütünlüğü ile mümkün. Bazen kişinin kendi içine dönüp neye ihtiyacı olduğunu sorması ve onu iyileştirmek için bir çaba sarf etmesi gerekmektedir.
Kriz anında zihniniz ve bedeniniz size ne söylüyor?
Bir kriz yaşandığında içgüdüleriniz size panik hissi yaşatır. O an başa çıkamadığınız duygular inişli ve çıkışlı olacaktır ve normalden daha sinirli hissedebilirsiniz. Hatta o ortamdan uzaklaşma, kaçma ya da saklanma ihtiyacı duyabilirsiniz. Bunlar elbette insan davranışı olarak olağan tepkilerdir ve hayatta kalma içgüdüsünün bir örneğidir. Çünkü insanlar evrimsel olarak tehdit olarak algıladıkları şeylerden uzaklaşma eğilimindedir.
Kriz anlarında kendinizi baskı altında hisseder ve bedeniniz de buna fizyolojik olarak cevaplar verir. Stres seviyesine bağlı olarak kortizol seviyeniz artar, daha hızlı ve derin nefesler almaya başlarsınız. Kaslarınız gerilir hatta vücut ağrısı yaşayabilirsiniz. Kalp atış hızınız ve kan basıncınız artar. Çünkü bedeniniz çok fazla uyarıma maruzdur ve başa çıkabilmek için bu tepkileri vermektedir.
Kriz anında ‘’Mindfulness’’
Düzenli pratiklerle bireyin hayatındaki olumlu etkileri kanıtlanan mindfulness’da, kişi şimdiki anda hem kendi hem de çevresine karşı iki taraflı farkındalık kazanır ve üzüntü verici duygularını, inançlarını ve anılarını gözlemleme fırsatı bulur. Onları değiştirme çabası içinde olmadan sadece izler. Kendisinin yaşanan durumlardan bağımsız olduğunu fark eden zihin, bu olaylar karşısında daha sakin ve daha güvende hissetmeye başlar.
Mindfulness her zaman, her yerde ve herkes tarafından uygulanabilecek bir pratiktir. Başlamak için önceden yoga yada meditasyon yapmış olmanıza gerek yoktur. Şuanda olduğunuz yerde gözlerinizi kapatarak zihninizin, nefesinizin ve duyularınızın farkında olabilirsiniz. Her gün kendinize ayırdığınız 10 dakika mindfulness pratiğinin bile kısa sürede hayatınızda yarattığı değişim sizi çok şaşırtacak.
Steve Jobs:
‘’Eğer durup gözlemlerseniz, zihninizin ne kadar huzursuz olduğunu fark edersiniz. Sakinleştirmeye çalıştığınızda önce daha da hareketlenir, fakat sabrettiğinizde zamanla durulur ve durulduğunda daha derinden gelen sesleri duyar hale gelirsiniz. İşte tam bu noktada sezgilerinizin çiçek açar, her şeyi olanca netliğiyle görüp daha fazla anda olmaya başlarsınız.’’
Kaynaklar:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-wise-open-mind/200911/how-mindfulness-can-help-in-crisis
https://www.e-psikiyatri.com/cok-stres-yaptiginizda-vucudumuzda-neler-oluyor
