Günlük hayatta kullandığımız, işittiğimiz bir çok kelime var. Aklımız da olanları yazıya veya söze dökerken bağzı yanlışlar yapabiliyoruz. Peki bu hataların farkındamıyız ?
Okurken rahatsızlık duyduğumuz metinler her yerde karşımıza çıkıyor. Birçok insan doğru sandığı yanlışların farkında değil. Hızlı yazılan metinler genellikle doğru mu yazdım yanlış mı yazdım diye kontrol edilmeden paylaşılıyor. Özellikle internet kullanımının artmasıyla yazım hataları daha da artmakta.
Tüm dil bilgisi kaynaklarında okuduğumuz bir bilgi var: “Bağlaç olan de ayrı yazılır.”
Ne demektir bu? de ekinin bağlaç olup olmadığını nasıl anlayacağız?
Bağlaç, sözcük gruplarını veya cümleleri biçim veya anlam yönüyle birbirine bağlayan kelimelerdir.
de‘nin ayrı yazılıp yazılmadığını kontrol etmenin en kolay yolu de’yi çıkartıp cümleyi okumaktır. Eğer cümlenin anlamı “hemen hemen” aynı kalıyorsa cümledeki -de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır. Eğer cümlede ciddi bir anlam bozukluğu ya da anlam değişmesi gerçekleşiyorsa hâl ekidir ve birleşik yazılmalıdır.
Örneğin; “Evde yemek var.” cümlesi, -da hâl eki çıkarıldığında anlamsız hâle gelir. (Ev yemek var) Oysaki “Onu da çağır.” Cümlesindeki de bağlacının çıkarılması anlamı “pek” değiştirmez. (Onu çağır)
de bağlacı konuşma dilinde bazen te veya ta olarak kullanılsa da, her zaman de veya da olarak yazılır. Aynı kural hâl eki olarak kullanılan -ta ve -te için geçerli değildir.
Kitap da defter de orada kalsın [bağlaç].
Kitapta bir sürü resim var. [hâl eki].
-de eki gibi yazımda sürekli hata yapılan bir başka ek de –ki ekidir. Tıpkı -de ekinde olduğu gibi bağlaç olan –ki eki de ayrı yazılır, kaldırıldığında cümlenin anlamı pek değişmez. Eğer –ki ekini kaldırdığımızda cümlenin anlamı değişiyorsa, o zaman orada kullanılan –ki eki, ilgi zamiri ekidir
Ne ki bu?
“mı,mi,mu,mü” soru edatı eklendiği sözcükten her zaman ayrı yazılır, kendinden sonra gelen ekler soru edatına bitişik yazılır.
Bize gelecek misiniz?
|
Mesela, “şarj” kelimesi. Yükleme anlamına gelen bu kelime çoğu zaman yanlış bir kullanım ile şarz olarak kulağımıza geliyor.
“Yanlış” ve “yalnız” kelimelerini de hatalı yazıyoruz. “Yanlış” kelimesi yanılmak kökünden gelen bir kelimedir. “Yalnız” kelimesi ise “yalın olmak” kökünden gelmektedir. Bu kelimeleri yazılarınızda kullanırken, köklerini düşünürseniz asla hata yapmazsınız.
“Herkes” kelimesi de maalesef yanlış bir kullanım ile “herkez” olarak yazılmaktadır.
Artık sizde herkez gibi yazım yanlışlarının neler olduğunu biliyorsunuz. Bundan böyle hata yapmadan yazı yazıp, hata yapanlarıda uyarabileceksiniz. Yaşasın BAĞZI şeyler !
